اولین فراورده سلول درمانی وارد لیست دارویی ایران شد

به لطف پروردگار متعال و حمایت های بی دریغ مسئولین محترم ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره)، گروه دارویی برکت و زحمات پزشکان پژوهشگاه رویان که در سپری کردن فاز های بالینی ما را یاری کردند، همکاران شرکت سل تک فارمد موفق به ثبت محصول ریکالرسل به عنوان نخستین فرآورده سلولی در فهرست دارویی سازمان غذا و داروی ایران گردیدنداین مهم در راستای فرمایشات مقام معظم رهبری(مدظله) به سفارش ملموس سازی دانش سلول های بنیادی برای عموم مردم ایران بوده که همواره مشوق محققان و دانشمندان این مرز و بوم بوده است که بواسطه ممارست های سربازان سلامت این شرکت صورت پذیرفت. این دستاورد را به پیشگاه مقام معظم رهبری(مدظله)، دانشمندان، پژوهشگران و تمامی دست اندر کاران که در این مسیر صعب العبور ما را یاری نمودند تبریک گفته و این دستاورد بزرگ را به ملت عزیز ایران که لایق بهترین ها هستند، تقدیم می نماییم.در پایان از همکاری مسئولین سازمان غذا و دارو علی الخصوص اداره مطالعات بالینی، اداره بیولوژیک و شورای تدوین و برسی داروهای کشور که مجدانه این موضوع را پیگیری کردند کمال سپاس و امتنان را داریم.

ستاد توسعه علوم و فناوری های سلول های بنیادی

 

اولین داروی خوراکی ضد کرونا مجوز اضطراری گرفت

سازمان غذا و داروی ایالات متحده مجوز استفاده اضطراری (EUA) را برای Pfizer’s Paxlovid (قرص‌های nirmatrelvir و قرص‌های ریتوناویر، بسته‌بندی مشترک برای مصرف خوراکی) برای درمان بیماری کرونا خفیف تا متوسط (COVID-19) صادر کرد. بزرگسالان و کودکان (۱۲ سال و بالاتر با وزن حداقل ۴۰ کیلوگرم یا حدود ۸۸ پوند) با نتایج مثبت آزمایش مستقیم SARS-CoV-2، و در معرض خطر بالای پیشرفت به COVID-19 شدید، از جمله بستری شدن در بیمارستان یا مرگ. Paxlovid این دارو فقط با نسخه در دسترس است و باید در اسرع وقت پس از تشخیص COVID-19 و ظرف پنج روز پس از شروع علائم شروع شود.

Paxlovid شامل nirmatrelvir است که پروتئین SARS-CoV-2 را مهار کرده و از تکثیر ویروس جلوگیری می کند و ریتوناویر که تجزیه nirmatrelvir  را کند می کند تا به ماندن آن برای مدت طولانی تری در بدن در غلظت های بالاتر کمک کند Paxlovid .به صورت سه قرص (دو قرص nirmatrelvir و یک قرص ریتوناویر) به صورت خوراکی دو بار در روز به مدت پنج روز و در مجموع ۳۰ قرص تجویز می شود. Paxlovid برای بیش از پنج روز متوالی مجاز نیست.

عوارض جانبی احتمالی Paxlovid شامل اختلال در حس چشایی، اسهال، فشار خون بالا و دردهای عضلانی است. استفاده از Paxlovid همزمان با برخی از داروهای دیگر ممکن است منجر به تداخل دارویی بالقوه قابل توجهی شود. استفاده از Paxlovid در افراد مبتلا به عفونت HIV-1 کنترل نشده یا تشخیص داده نشده ممکن است منجر به مقاومت دارویی HIV-1 شود. ریتوناویر ممکن است باعث آسیب کبدی شود، بنابراین هنگام تجویز Paxlovid به بیماران مبتلا به بیماری های کبدی قبلی، اختلالات آنزیم های کبدی یا التهاب کبد باید احتیاط کرد.

Paxlovid در بیماران مبتلا به نارسایی شدید کلیه یا کبد توصیه نمی شود. در بیماران مبتلا به نارسایی کلیوی متوسط، کاهش دوز Paxlovid مورد نیاز است. بیماران مبتلا به مشکلات کلیوی یا کبدی باید با ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی خود مشورت کنند که آیا Paxlovid برای آنها مناسب است یا خیر.

امید به درمان بیماری های سیستم عصبی

محققین حوزه سلول های بنیادی توانسته اند با موفقیت تخریب نورون های حرکتی موش ها را آهسته کنند و راه را برای درمان انسان های مبتلا به بیماری های نورون های حرکتی را هموار سازند.
به گزارش بنیان به نقل از Stem-cells-news، تیمی از محققین دانشگاه های کیوتو و کیئو ژاپن، سلول های بنیادی را به موش های مبتلا به اسکلروزیس جانبی آموتروفیک (ALS) که آن را بیماری Lou Gehrig’s یا بیماری نورون های حرکتی نیز می نامند، پیوند کرده اند.
بیماری ALS، یک اختلال نورون های حرکتی است که در آن کنترل حرکات عضلانی مختل می شود و فرد در نهایت مبتلا به آتروفی می شود. در حالی که این بیماری اثری روی عملکرد شناختی ندارد، پیشرفت آن می تواند روی عضلات بدن از جمله عضلات دخیل در بلع و تنفس اثر بگذارد. در این مطالعه برای سلول درمانی موش های مبتلا به ALS از سلول های بنیادی پرتوان القایی استفاده شد که پتانسیل تولید هرنوع سلولی را در بدن دارند. از این سلول های ips سلول های پیش سازخاصی تولید شد و به درون بخش کمری طناب نخاعی موش های مبتلا به ALS پیوند شدند. پیوند این سلول های بنیادی منجر به بهبود ۸۸ درصد شرایط این جانوران شده است. رسیدن به چنین دستاوردهایی در مطالعات جانوری می تواند امید به درمان این بیماری ها در انسان را افزایش دهد.

ثبت جهش ها در هنگام وقوع در سلول های باکتریایی

جهش‌های DNA باعث می‌شوند رشد سلول‌های توموری از کنترل خارج شود، اما آن‌ها تنوعی را هم می‌آفرینند که برای تطابق موجودات با محیط زیست و تکامل‌شان ضروری است. تاکنون، زیست‌شناسان متدهای خامی برای ارزیابی میانگین نرخ و اثرات جهش داشته‌اند. با این حال در مطالعه‌ای جدید، بیوفیزیک‌دان‌ها تک تک جهش‌ها را هنگام وقوع‌شان در سلول‌های باکتریایی ثبت کرده‌اند.
این تغییرات تقریباً با سرعت برابری رخ می‌دهند و فقط ۱ درصدشان کشنده هستند.
روی هم رفته باکتری‌های یک سویه نرخ جهش نزدیک به همی دارند؛ نزدیک به یک جهش در هر ۶۰۰ ساعت در باکتری‌های نرمال و تقریباً ۲۰۰ جهش در هر ۶۰۰ ساعت در باکتری‌هایی که برای داشتن نرخ جهش بالاتر مهندسی شده بودند.
تیمی هزار کانال میکروسکوپی را درون یک چیپ شبیه کامپیوتر ساخت و در انتهاهای بسته‌ی هر کانال، یک باکتری به همراه مقدار زیادی موادمغذی قرار داد. باکتری‌های حاوی پروتئین ترمیم DNA تغییریافته‌ای هستند که با هر جهش به رنگ زرد می‌درخشد. سپس برای هشت ساعت تا سه روز، محققان هر چند دقیقه یک بار با شکل‌گیری باکتری‌های جدید، بیرون ریختن از کانال و شسته شدن آن‌ها توسط مایع جاری، از باکتری‌ها عکس گرفتند. پردازش خودکار تصویر به آن‌ها اجازه داد تا شمار جهش‌ها را به دست آورده و عملکرد سلول‌ها را ارزیابی کنند. سلول‌های مرده یک جهش کشنده و سلول‌های با رشد آهسته، یک تغییر آسیب‌رسان را سیگنال دادند.
بر اساس اعلام توسعه‌دهندگان، این تکنیک می‌تواند برای ارزیابی دینامیک جهش در بقیه‌ی انواع سلول‌ها، حتی سلول‌های سرطانی انسان نیز استفاده شود.

ایجاد روشی امیدوار کننده برای درمان سرطان ریه

پژوهشگران موفق به کشف روش جدیدی شدند که درآن با استنشاق داروهای شیمی درمانی علاوه بر کاهش آسیب سیستمیک به ارگان های دیگر، به طور قابل توجهی در درمان تومورهای ریه نیز موثر می باشد.
به نقل از medicalxpress ، محققان دانشگاه Rutgers و موسسه سرطان New Jersey موفق به ارئه روشی پیشرفته برای درمان تومورهای سرطانی ریه شدند. این تکنیک پیشرفته در نانوپزشکی ترکیبی از نانوذرات بسیار کوچک ، داروهای ضد سرطان موجود و RNA های کوچک تداخلی (siRNA) بوده که توانایی سلول های سرطانی برای مقاومت در برابر سیستم دفاعی بدن را از بین می برند. طبق این مطالعات ترکیبی ازاین عوامل منجر به از بین رفتن تومور های سرطانی ریه در حیوانات آزمایشگاهی می شود.
سرطان ریه ، یک نوع سرطان پیشرونده و کشنده در زنان و مردان می باشد. با توجه به اینکه پیشرفت های بسیار زیاد در زمینه عمل جراحی تومورهای ریه و همچنین استفاده از شیمی درمانی نقش مهمی را در کمک به درمان این بیماران ایفا می کند. با این حال این روش درمانی جدید نیز به علت اثرات سمی داروهای شیمی درمانی به صورت محدودی قابل استفاده می باشد.
به گفته این دانشمندان رساندن دارو از طریق استنشاق نسبت به روش های تزریقی بسیار کارآمدتر می باشد و می تواند سلول های سرطانی را به صورت اختصاصی هدف قرار دهد.علاوه بر این بر خلاف روش های شیمی درمانی که منجر به سرکوب تومورها می شوند این روش به طور کامل باعث حذف و از بین رفتن تومور ها می شود.
پایه و اساس این سیستم جدید یک نانوساختار از جنس چربی بوده که قابلیت حمل دارو های ضد سرطانی را دارد. این نانوکریر(nanocarrier) بسیار کوچک بوده و می تواند به راحتی استنشاق شده و به سلول های سرطانی متصل شود. به گفته محققان از فواید این سیستم استنشاقی جلوگیری از تخریب عوامل شیمی درمانی می باشد که درروش تزریق دارو های شیمی درمانی رخ می دهد. علاوه بر این در سیستم استنشاقی دارو دست نخورده تر و بدون تغییر به محل تومور ها می رسد و با عوارض جانبی کمتر، اثر بخشی بالاتری خواهد داشت. در شیمی درمانی های مرسوم برای سرطان ریه ، داروها، تمایل به تجمع در کبد، کلیه ، طحال را دارند و کمتر به محل مورد نظر یعنی ریه می رسند.
در این مطالعه اطلاعات بدست آمده نشان میدهد که میزان برخورد دارو با تومور های ریه از روش استنشاقی نسبت به روش تزریق ۸۳ درصد افزایش داشته است. بدین ترتیب می توان در آینده ای نزدیک از این روش به عنوان روشی کارامد در درمان سرطان ریه استفاده نمود.

استفاده از سلول درمانی برای درمان دیابت نوع دو و بهبود وزن

مطالعه ای در Experimental Biology and Medicine به چاپ رسیده است که یک استراتژی درمانی جدید را برای کاهش وزن و دیابت نوع دو معرفی می کند. در این مطالعه دکتر وانگ و همکارانش در دانشگاه جیائو تانگ گزارش کرده اند که پیوند سلول های بنیادی مزانشیمی جدا شده از بافت چربی، تعادل متابولیک را بهبود می بخشد و التهاب را در مدل جانوری کاهش می دهد.

به نقل از medicalnewstoday، شیوه زندگی نوین شهری و بی تحرکی به همراه رژیم های غذایی دارای قند و چربی بالا، دیابت را به یک معضل شایع تبدیل کرده است. آمارهای ارائه شده توسط سازمان سلامت جهانی(WHO) حاکی از این است که ۹۰ درصد از ۳۴۷ میلیون فردی که در دنیا به دیابت مبتلا هستند، دیابت شان از نوع دو است. در بیماری دیابت نوع دو، بدن نمی تواند انسولین را به طور صحیح استفاده کند، نام این فرایند راکه آن را مقاومت انسولینی می نامند. در ابتدا پانکراس انسولین اضافی تولید کرده اما با گذشت زمان نمی تواند انسولین کافی را آماده کند و در نتیجه سطح قند خون افزایش می یابد. اگر این عارضه درمان نشود، سطح قند خون بالا به اندام هایی چون قلب، کلیه، اعصاب و چشم ها آسیب خواهد زد. افزایش وزن یک فاکتور دخیل در بروز دیابت نوع دو است و التهابی که در طی فرآیند افزایش وزن و چاقی رخ می دهد و موجب افزایش مقاومت انسولینی می شود. مطالعات بالینی اولیه نشان می دهد که پیوند سلول های بنیادی مزانشیمی تعادل متابولیکی را در دیابت نوع دو بهبود می بخشد. سلول های بنیادی مزانشیمی جدا شده از بافت چربی فراوان هستند و می توانند به راحتی آن را بدست آورد. با این حال، توانایی آن ها برای بهبود عملکرد متابولیک در دیابت نوع دو و چاقی به طور کامل شناخته شده نیست.

در مطالعه ای جدید دکتر وانگ و همکارانش به ارزیابی توانایی سلول های بنیادی مزانشیمی جدا شده از چربی برای کاهش مقاومت انسولینی در موش تغذیه شده با رژیم غذایی دارای چربی(HFD) فراوان پرداختند. موش های تغذیه شده با رژیم غذایی دارای چربی فراوان که این سلول ها را دریافت کردند، سطح قند خون کاهش یافته ای را نشان دادند و حساسیت انسولینی را تقویت کردند. مهم تر این که، پیوند سلول های بنیادی مزانشیمی جدا شده از چربی که neuregulin4 را بیشتر بیان می کردند اثر موثرتری روی کاهش سطح قند خون و مقاومت انسولینی داشت. به نظر می رسد که این اثرات سودمند ناشی از سرکوب التهاب و تقویت بازجذب گلوکز در عضلات اسکلتی و بافت چربی باشد.

در مجموع این مطالعه نشان داده است که پیوند سلول های بنیادی مزانشیمی جدا شده از چربی، تحمل گلوکز و تعادل متابولیکی را در موش های تغذیه شده با رژیم غذایی پر چربی از طریق مکانیسم های متعددی بهبود می بخشد.

پیشرفت قابل توجه علم در تولید سلول های عصبی

محققان دانشگاه کالیفرنیا، دانشکده پزشکی سن دیگو توانسته اند با موفقیت سلول های بنیادی عصبی نخاعی (NSCs) را از سلول های بنیادی پلوروپتوپ انسانی (hPSCs) ایجاد کنند که قادرند به جمعیت های متنوعی از سلول های موجود در نخاع تمایز یابند این سلول ها (NSCs) می توانند در سراسر نخاع پراکنده شوند و برای مدت زمان طولانی باقی بمانند. این دستاورد در مجله معتبر Nature Methods به چاپ رسیده است. در سال های اخیر تلاش های بسیاری جهت تولید سلول های عصبی نخاعی از سلول های بنیادی پلوروپتوپ انسانی (hPSCs) انجام شده که بسیار محدود و کند بوده اند. پروفسور مارک توزینسکی و همکارانشان در این مطالعه نشان دادند، پیوند سلول های بنیادی عصبی نخاعی (NSCs) به نخاع آسیب دیده رت ها، نورون هایی عملکردی با تعداد زیادی آکسون های بلند ایجاد می کنند که باعث بازسازی نخاع می شوند. محققان امید دارند پس از بررسی ایمنی و کارایی این سلول ها در مدل های پریماتی، این سلول ها را در کارآزمایی های بالینی به بیماران پیوند بزنند. همچنین می توانند ازاین سلول ها در جهت غربالگری داروهایی برای بیماری های مغزی نخاعی از جمله ALS و اختلالات ژنتیکی مرتبط استفاده کنند.

استفاده از سلول های بنیادی به منظور بررسی مکانیسم بیماری های کبدی

کبد چرب، بیماری شایعی در جامعه است و در نتیجه بسیاری از بیماری‌ها و یا حالت‌های تغذیه‌ای در بدن ایجاد می‌شود. انباشته‌ شدن چربی در سلول‌های کبدی می‌تواند به التهاب این سلول‌ها منجر شود. مراحل اولیه بیماری معمولا خوش خیم است اما در برخی از افراد می تواند منجر به مشکلات شدیدی مانند سیروز و نارسایی کبدی شود. این مشکل که با چاقی ارتباط مستقیم دارد، شایع ترین بیماری کبدی در دنیا محسوب می شود اما در مورد نحوه بروز و پیشرفت آن اطلاعات اندکی در دست است.

محققین با استفاده از سلول های بنیادی در شرایط آزمایشگاهی، راهی را برای بررسی بیماری کبد چرب غیر الکلی که از هر سه نفر یک نفر را تحت تاثیر قرار می دهد، یافته اند. آن ها امیدوارند که از این ابزار جدید برای بررسی مکانیسم های زیستی دخیل در بیماری به منظور تست درمان های جدید استفاده کنند.

محققین دانشگاه ادینبورگ راهی را برای تولید سلول های شبه کبدی در آزمایشگاه یافتند که در آن سلول تولید شده رفتاری مشابه با هپاتوسیت (سلول کبدی) اولیه دارد. قرار دادن سلول های شبه هپاتوسیت در معرض غذای اضافی در آزمایشگاه با علائمی همچون کبد چرب غیرالکلی همراه است. محققین امیدوارند بتوانند از سلول های بنیادی در تولید هپاتوسیت انسانی جهت مطالعه مکانسیم بیماری زایی کبدی استفاده کنند.